Ściągacze i zaciskarki
Wśród licznych odmian narzędzi ręcznych niektóre – np. wkrętaki, szczypce czy też rozmaite klucze – znajdują zastosowanie we wszystkich warsztatach, prototypowniach oraz serwisach. Zdarza się, że narzędzia – choć na pierwszy rzut oka wydają się bardzo podobne konstrukcyjnie – są jednak dedykowane do ściśle określonych zastosowań i przeznaczone do zupełnie różnych rodzajów pracy. Mamy tutaj na myśli zaciskarki oraz ściągacze izolacji – obydwie grupy stosuje się w obróbce kabli, ale rozmaitość ich form wynika z pokaźnego zróżnicowania używanych w elektronice przewodów. W tym artykule rozwiewamy wątpliwości dotyczące właściwego doboru narzędzia do określonego zastosowania. Wskazujemy, jakie rodzaje konektorów i końcówek kablowych nadają się do użycia z danym rodzajem zaciskarki; podobny przegląd przedstawiamy też w temacie ściągaczy izolacji.
Zaciskarka zaciskarce nie równa – czyli jak dobrać odpowiednie narzędzie, aby uzyskać pewne połączenie
Wbrew potocznej opinii, wybór zaciskarki nie powinien być podyktowany tylko tym, że „da się” użyć jej do danego typu konektora albo końcówki kablowej. Właściwie dobrane narzędzie nie tylko znacznie ułatwia pracę, ale przede wszystkim zapewnia wysoką jakość i niezawodność tworzonego z jego pomocą połączenia. Ma to szczególne znaczenie w sytuacjach, w których obluzowanie albo wręcz przerwanie połączenia galwanicznego mogłoby zagrozić uszkodzeniem całej konstrukcji, a nawet stwarzać niebezpieczeństwo dla człowieka – dobrym przykładem są tu konektory w części sieciowej (230 V) różnego typu urządzeń. Także złącza koncentryczne, przeznaczone do pracy z częstotliwościami radiowymi rzędu megaherców, a nawet gigaherców, powinny być traktowane ściśle do tego celu przeznaczonymi zaciskarkami – niewłaściwie zaprawione złącza mogą pogarszać transmisję i degradować jakość sygnału. Niektóre zaciskarki przeznaczone do końcówek rurkowych można z powodzeniem zastosować także do innych typów konektorów – wszystko zależy od kształtu ich szczęk roboczych oraz sposobu zaciskania (z dwóch, czterech lub nawet sześciu stron). Popularne konektory oczkowe i widełkowe także doczekały się dedykowanych zaciskarek o konstrukcji uzależnionej od rodzaju złączy (izolowane lub nieizolowane). Szczególną odmianą tych narzędzi są zaciskarki przeznaczone do złączy typu RJ11 i RJ12 (telefoniczne) oraz RJ45 (Ethernet) – wyposażone w specjalnie skonstruowane gniazdo. Zapewniają one poprawne zamocowanie nie tylko samych pinów (styków) złącza, ale także docisku, który – jako integralna, ruchoma część obudowy wtyku – zabezpiecza kabel przed wyrwaniem i poluzowaniem styków.
Ściągacze izolacji
Drugim niezbędnym przy pracach montażowych oraz naprawczych rodzajem narzędzia ręcznego, jest ściągacz izolacji. I choć modele ściągaczy bywają zróżnicowane, to – w przeciwieństwie do zaciskarek – większość produktów z tej grupy można stosować zamiennie, zaś wybór konkretnego zależy już nie tylko od rodzaju przewodu, ale głównie od osobistych preferencji operatora. Popularne, automatyczne ściągacze izolacji wykorzystują różnorodne mechanizmy zapadek, popychaczy i dźwigni, co pozwala nie tylko na odpowiednie przytrzymanie zewnętrznej izolacji na czas jej zdejmowania, ale także na delikatne jej odcięcie na pożądanej długości i zsunięcie z metalowej żyły lub całego kabla.
Dlaczego te narzędzia okazują się tak ważne?
Najprostsze ściągacze izolacji są pozbawione automatycznych udogodnień, a ich konstrukcja opiera się wyłącznie na ostrych nożach, umieszczonych w odpowiednio wyprofilowanej obudowie (najczęściej z tworzywa sztucznego). Zadaniem takiego narzędzia jest właściwe pozycjonowanie obrabianego przewodu i niedopuszczenie do naruszenia wewnętrznej izolacji bądź samej żyły (linki lub drutu), co w najgorszym przypadku mogłoby mieć fatalne konsekwencje dla urządzenia i/lub jego użytkowników. Odpowiedni ściągacz izolacji daje więc nie tylko znaczną wygodę pracy, ale – przede wszystkim – umożliwia poprawne wykonanie tego zadania, bez ryzyka uszkodzenia oraz osłabienia struktury mechanicznej przewodu. Oczywiście istnieje także szereg ściągaczy, dedykowanych do określonych rodzajów przewodów – np. wielożyłowych skrętek UTP bądź kabli koncentrycznych. W każdym przypadku warto zatem zastanowić się, jakiego rodzaju prace wykonujemy najczęściej i wybrać narzędzie, które najlepiej wpasuje się w nasze indywidualne potrzeby.